Итэєэлтэн арахсыы иэдээнэрэ

Библия диэн ТаЅара ј№рэєин аан дойду бары сайдыылаах цивилизованнай норуотттара ки»и-аймах олоєун акылаатынан ааєаллар. "Ки»и-аймах дуу»ата амарєын, а»ынымтыатын Улуу ТаЅара ки»иэхэ эрэ анаан айбыта" диэн Библия ј№рэтэр. Арай "религия диэн ки»и №йјн иирдэр ј№рэх" диэн Карл Маркс теориятынан, јйэ аЅаарын устата урукку Советскай Союзка аЅардастыы ба»ылаан олорбут Коммунистическай партия итэєэли буорга-сыыска тэпсибитэ, ыган-хаайан, ј№єэн-ыыстаан би»иги дойдубун норуоттарын итэєэлтэн тэйиппитэ. Аан дойду бары атын норуоттара "ки»ини ки»илии сиэрдээбит-майгылаабыт ТаЅара ј№рэєэ-Библия" диэн халбаЅнаабат итэєэллээхтэр уонна кинилэр олохторун барытын ол ј№рэєинэн салайтараллар.
Кырдьык даєаны, Библияны ааєан баран, тоєо эрэ булгуччу бэйэєэр эргиллэн к№рј№єјЅ эрэ - онно ки»и дуу»ата с№бјлээбэтэ туох эмэ баар дуо? Биир тылынан, суох! Хата Библияны ааєан баран, тоєо эрэ булгуччу бэйэєин эргиллэн к№рјнј№х санааЅ кэлэр уонна бэйэєэр ыйытык туруорунаєын: "Хайа, бэйэм Айыы Тойон ТаЅарам барахсаЅЅа аньыыны оЅоро сылдьарым буолаарай?" - диэн.
Библия диэн ки»ини сиэрдээбит-майгылаабыт Улуу ТаЅара ј№рэєэ. Библияттан би»иги тугу булабытый?... Эн к№н№, к№рсј№ сиэрдээх-майгылаах буол; кырдьаєастарга, кыамматтарга к№м№л№»№р јтј№ санааны олоєуЅ аргы»а оЅо»ун. ДьоЅЅо ку»аєаны оЅорортон аньыыргыыр буол; олоххор ыараханы к№рјстэххинэ: "ТаЅарам барахсан миигин а»ыныа, №л№рт№н-сјтэртэн №рј»јйј№" - диэн, эрэлгин сјтэримэ; куруук јчјгэйгэ дьулус; ыараххаттары к№рјстэххинэ, ону айдаана суох, уолуйбакка тулуйарга ј№рэн, ха»ан даєаны дьоЅЅо №»ј-саа»ы ј№скэтимэ, дьоЅЅо эрэллээх доєор буол! Дьэ, Библияттан итинник, ки»и дуу»атын и»инэн сылалаастык аа»ар јтј№ сјбэлэри булабыт.
Билигин саха норуота кэм ј№рэххэ тии»инэн, олох ыарахаттарын тулуйа сатыыр. Оттон былыр сахалар хайдах ыарахан олоєу олорон аастылар этэй!
Саха норуота ол ыарахатары хайдах тулуйан баччаєа дылы тиийдэ? Ити боппуруоска аєыйах тылынан бу курдук эппиэттиэххэ с№п: ону норуот тулуйбута - кини Улуу ТаЅараєа итэєэлэ-эрэлэ кјјстээх буолан диэн. Би»игини ТаЅарабыт барахсан к№рј№, а»ыныа, №ру»јйј№, диэн эрэлэ кјјстээх буолан.
Итэєэлэ буорга-сыыска тэпсиллибит дойдунан, Аан дойду јрдјнэн ки»и аймах остуоруйатыгар соєотох Советскай Союз эрэ буолбута. Норуоту итэєэлтэн тэйитии би»иги дойдубутун алдьархайга аєалбыта. Дьон туохтан да сааппат, аньыырєаабат буолбута, кјлјгээннэр јксээн дьон чуумпу, эйэлээх олохторун аймаатылар. Улааппыт оєолор кырдьыбыт т№р№ппјттэрин абаа»ы к№р№н, инбэлиит дьиэтигэр со»уулара, кыргыттарбыт ийэ буолумаары, ј№скјјр оєолорун кјн сирин к№рд№рб№кк№ суох гыныылара, аньыырєаабакка јјнэн турар айылєаны буортулаа»ын, арыгылыы-арыгылыы ки»и кэмэлдьтин сјтэрээ»ин, онтон да атын ки»и кэлэйэр кэмэлдьилэрэ тахса туруута - барыта итэєэли сјтэрии иэдээннэрэ.
Дьиэ кэргэЅЅэ, оскуолаєа оєолору иитиигэ итэєэл курдук улуу кјј»ј ту»аммат буолбуттара јйэ аЅаарыттан орто. Хайа, ол оннугар ТаЅара суоєун ту»унан идеяны кичэйэн туран оєо №йјгэр иЅэрэ сатыыллар. Оннук иитии оєолорбутун туохтан да сааппат-кыбыстыбат, аньыырєаабат оЅордо. Дьон сылдьар сиригэр сааттаах бы»ыылары оЅоруу элбээ»инэ, дьону халаа»ын, атаєастаа»ын, албын-тј№кјн элбээ»инэ - ити барыта итэєэли сјтэрии иэдээннэрэ.
Былыргы кы»алєалаах олохтоох сахалар оєолорун ТаЅараны итэєэйэргэ хайдах курдук наєыллык-холкутук, ти»игин быспакка, туох даєаны ыгыыта-ыххайыыта суох иитэр этилэрий! Тоойуом, кырдьаєас эбэєэр к№м№л№»№ргјн умнума, чыычахтар барахсаттары тамнаама; ынах бэйэтин к№мјскэнэр тыла суох, кинини охсума - айыы буолуо; кыра оєону ытатыма; дьоЅЅо ку»аєаны  оЅорума - ол бэйэєэр эргиллиэн с№п; онтон да атын оєо дуу»атын и»инэн сылаастык аа»ар сјбэлэри. Былыргы сахалар оєону сыыйа-баайа итэєэлгэ иитиилэрин тјмјгэр бјтјн саха норуота кэпсэлгэ киирбит к№н№-к№рсј№ сиэрдээх-майгылаах.
Итэєэл диэн ки»и-аймаєы сиэрдээбит улуу кјјс буолар. Итэєэли сјтэрии дойдуну хайдахтаах алдьархайга тиэртэ! Ол алдьархайы дьэ №йд№№н, билигин би»иги дойдубутугар собуордары, храмнары, ТаЅара дьиэлэрин ч№лјгэр тј»эрэн, ТаЅара ј№рэєин норуокка тарєатан эрэллэр. Бјтјн Россия радиотынан нэдиэлэ аайы религияны итэєэйии ту»јнан кэпсииллэр. Итини, итэєэл ту»унан дьиЅнээх революция буолбутун курдук №йдј№ххэ с№п. Ол революция арай би»иэхэ - саха норуотугар - баара тоєо эрэ биллибэт, уу чуумпу. Религия курдук ки»и-аймаєы иитэр кјјстэн ту»аммаппыт хомолтолоох эрэ буолбатах, ону аа»ан, сааттаах. Англичаннар, французтар, итальянецтар, японецтар, китаецтар уо.д.а. сайдыы №ттунэн би»игиттэн - сахалартан - хаалбыт буолан, былыр-былыргыттан олохторун фундаменынан ТаЅараны итэєэйиини ааєаллар ј»ј дуо?
Хайа би»иги, сахалар, билиЅЅи турукпутунан ки»и-аймах сайдыбыт остуоруйатын кирилиэ»ин бастакы јктэлиттэн ј№»ээ тахса иликпит.
Былыргы саха ыала оєолорун хайдах курдук быыстала суох ТЅараны итэєэйэргэ иитэр этилэрий! Ону оєо кэрэ музыканы истэр курдук истэрэ. Ким истибэтэєэй, былыргы саха ыалыгар ыалдьыттаабыт дьонтон, ийэлэр оєолорун хайдах курдук итэєэлгэ ј№рэтэллэрин-иитэллэрин. Ол оєо дуу»атыгар кэрэ ырыа курдук тиийэрэ.
Республика билиЅЅи салалтата, саха интеллигенцията ааспыт олох алдьархайдаах алєастарын №йдј№хтэрэ уонна хойутаабакка, религия курдук ки»ини иитэр улуу кјјскэ саха норуотун сы»ыарар ту»угар дириЅ ис хо»оонноох, №йд№№х јлэни саєалыахтара диэн эрэнэбин.

Михаил АЛЕКСЕЕВ,
Народнай учуутал.
Бјлјј.
Кылгатыллан бэчээттэнэр.